Wat er toe doet...

To the world you may be one person, but to one person you may be the world.

We zijn inmiddels 6 dagen thuis en al weer helemaal geacclimatiseerd en ‘back to’ de Nederlandse realiteit. De 14 wassen met kleding en 3 wassen met schoenen en tassen zijn gedaan, alles ligt weer schoon in de kasten, de koffers zijn opgeborgen en alle voor Uganda noodzakelijke spulletjes zoals zaklampen, wereldstekkers, werkhandschoenen en de vele opbergdoosjes en –zakjes (perfect tegen ongedierte en rood zand) liggen weer opgeborgen, te wachten op een volgende keer…

Om maar meteen in mijn oude ritme te vallen, heb ik de badkamer een goede beurt gegeven, de keukenkastjes gesopt, boodschappen gedaan, gestofzuigd, gezwommen in de Noordzee en de hele schuur opgeruimd. Niet omdat André niet goed voor alles gezorgd had hoor, maar alles moest gewoon ff aan kant voordat ik morgen weer begin met werken. Een opgeruimd huis (en een opgeruimde schuur) zorgt voor een opgeruimd hoofd, zeggen ze. Afgelopen donderdag overigens al wel op m’n werk geweest vanwege het afscheid van mijn collega Ine die met pensioen is. Een leuk feestje en fijn om mijn collega’s weer te zien en lekker bij te praten, maar wat zullen we Ine missen. Zij was degene die in het werk altijd de rust bracht die ik zo hard nodig heb, omdat ik nogal eens enthousiast en impulsief te werk kan gaan en alles per direct wil regelen. Ine kon ook zo heerlijk relativeren, zeker met haar uitspraak ‘Er gaat niemand dood omdat maatschappelijk werk er niet is’. Ik denk dat ik haar uitspraken maar ophang in kantoor. Gisteren mijn vaders 78e verjaardag gevierd, dus meteen veel familie en vrienden gesproken. En natuurlijk bij schoonmoeder geweest, wat een vreemde gewaarwording is nu schoonvader er niet meer is. Ook hem missen we heel erg, maar we worden gelukkig dagelijks aan hem herinnerd door alles wat in ons huis staat wat hij gemaakt heeft en door al zijn gereedschappen die nu bij ons in de schuur staan. De jongens moesten meteen van alles regelen voor hun vervolgstudies, dus we zitten echt weer middenin de Nederlandse maatschappij met al het geregel. Wat zou ik graag het Afrikagevoel langer vasthouden, maar ja, dat kan nu eenmaal niet. Geeft ook niet, want we kunnen terugkijken op een geweldige maand waarover ik nog wat zal vertellen en vandaag hebben we nog een heerlijke zonnige zondag waarbij we nog een keer van het strand kunnen genieten.

Sorry, maar dit blog is w.s. weer zo lang, maar hierna moeten jullie er weer zeker 2 jaar op wachten. Voordat ik vertel wat we afgelopen maand in Uganda zoal hebben gedaan, wil ik eerst uitleggen waarom ik dit vrijwilligerswerk zo graag doe. Ik krijg n.l. vaak opmerkingen zoals “wat heeft het voor zin, want je kunt niet alles veranderen of iedereen bereiken?”, “als jij dit blijft doen, gaan mensen het nooit zelf doen”, “als de mensen en de cultuur daar niet (willen) veranderen, zal het leven er over 50 jaar nog steeds zo zijn” of “waarom ga je naar Afrika, want er is hier ook zoveel ellende?”. Natuurlijk zit daar waarheid in en ik heb dan ook helemaal niet de illusie dat ik alles kan veranderen of iedereen kan bereiken. Dat wíl ik ook helemaal niet, want ik heb respect voor de cultuur, voor de traditie, voor de manier van bouwen, e.d., ook al zie ik dat het niet heel efficiënt is of dat bepaalde zaken in stand worden gehouden. Ik praat er wel over en geef er tips en adviezen over. Zo vertel ik bijv. heel vaak dat het belangrijk is om mét jongeren te praten i.p.v. óver hen te praten, aan hen te vragen wat ze kunnen om geld mee te verdienen i.p.v. voor hen te beslissen wat ze moeten gaan doen. Ook benadrukken we dat het zo belangrijk is om naar school te gaan, want zonder school heb je eigenlijk geen toekomst en eerst aan een toekomst te werken voordat er kinderen komen. In de gebieden waar wij werken, gaat volgens mij zo’n 90 % van de kinderen niet naar school. Relaties zijn erg wisselend, houden bijna nooit stand, meisjes raken jong zwanger en het aantal kinderen per gezin (per moeder) is erg groot, terwijl er geen geld is om de monden te voeden of hen naar school te laten gaan. Het aantal HIV-geïnfecteerden is enorm hoog en daarmee ook de sterfte onder ouders waardoor kinderen óf op straat terecht komen óf bij een jjaja (oma) opgroeien terwijl zij al de zorg heeft voor heel veel meer kleinkinderen. Daarnaast is er door de armoede, werkloosheid en vaak uitzichtloze situatie veel drank- en/of drugsmisbruik, gaan vaders en/of moeders er vandoor en is er vaak sprake van huiselijk geweld en kindermishandeling. En ja, wat dat betreft is er in Nederland ook genoeg ellende, zo weet ik uit 26 jaar werken in de hulpverlening en staan de kranten en het nieuws er bol van. Maar ik ga graag naar Afrika om toch dat beetje verschil te kunnen maken. Zo vind ik Uganda schitterend qua natuur en qua mensen, vind ik het heerlijk om contact te leggen met de lokale bevolking, me onder te dompelen in hun cultuur en hen de aandacht te geven die ze niet hebben of niet gewend zijn. Wat is er mooier voor een straatkind dan iemand die terug komt als ze dat belooft, terwijl dat straatkind zijn hele leven constant te maken heeft gehad met mensen die hem hebben verlaten en hem aan zijn lot hebben overgelaten. Of zoals mijn 2 lievelingsmotto’s dat zo mooi verwoorden: “To the world you may be one person, but to one person you may be the world”. En “vrijwilligerswerk: Je kan de wereld in zijn geheel niet veranderen, maar je kan mensen wel laten voelen dat ze er toe doen”. Als ik vertel over alle dingen die Noah, Tobias en ik afgelopen maand in Uganda hebben gedaan, denk ik dat iedereen snapt wat ik met deze 2 motto’s bedoel.

Noah en Tobias hebben in 7 dagen heel het hostel van FOHO opnieuw van 2 lagen verf voorzien; alle metalen deuren, ramen en hekken. Dit lijkt heel lang, maar weet wel dat als er hier gebouwd wordt, daar niet veel logica inzit. Zo worden eerst ramen en deuren geplaatst en daarna komt er nog een laag grof stucwerk op de muren, waarbij niet wordt uitgekeken voor de ramen en deuren. Dus als je hier wilt gaan verven, moet je eerst alles ontdoen van cement en heel goed schuren. Ook is er met een eerdere laag verf niet goed gekeken of men ergens over heen ging (en afplakken kent men in Uganda niet), zodat de scheidslijn tussen kozijn en muur niet altijd duidelijk is. Maar nu ziet alles er weer spic en span uit en kunnen ze er hopelijk weer een paar jaar tegenaan. Omdat we wel wilden dat het goed gebeurde, hebben wij de verf, thinner en kwasten gekocht.

Het gezin in Buggya wat ik sinds 2011 al ken, blijft een speciaal plekje in mijn hart hebben, zoals jullie weten. Deze keer had ik voor hen kleding, schoenen, brillen, petten, toiletartikelen, schoolspullen en een spiegel meegenomen, wat erg in de smaak viel. Vooral de spiegel vonden ze geweldig, want wat voor ons zo heel normaal is, is voor hen erg bijzonder. Zo hebben de meeste mensen geen spiegel en zien zij zichzelf dus nooit. Er zijn immers ook geen winkels met spiegelende winkelruiten.
Babra en Sheila, 2 dochters van 13 en 10 jaar, heb ik in vorige jaren nooit naar school zien gaan, maar toen we het gezin in de 1e week bezochten, was Babra wel op school en bezochten we haar. De 2e keer was ze er echter niet, want zij en haar zusje waren niet meer welkom op school omdat het schoolgeld niet was betaald. We hebben een uitgebreid gesprek gehad met de directeur van de school en de meester van Babra en het bleek dat er eigenlijk al 2 van de 3 semesters niet betaald was. Moeder wil graag het beste voor haar 6 kinderen en werkt elke dag bij iemand op het land, maar ze kan het geld gewoon niet opbrengen en ze heeft ook nog de zorg voor een kind van haar oudste dochter die inmiddels 22 jaar is, getrouwd is en 3 kinderen heeft gekregen, waarvan 1 overleden. Na heel veel overleg met Noah en Tobias, FOHO-medewerker Bwowe, de directeur en de meester, hebben we besloten om schoolgeld en uniformen te regelen. Zo hebben we het resterende schoolgeld van dit schooljaar betaald en de volledige 3 semesters van 2020, inclusief het geld voor de lunches (porridge) op school. Daarnaast hebben we de verplichte schooluniformen en sportkleding bekostigd voor Babra en Sheila. Zo heeft moeder dit jaar en komend jaar geen zorgen voor deze 2 meisjes en hebben we haar geadviseerd om van het geld wat ze verdient elke keer iets opzij te leggen of alvast op school te brengen, voor het jaar 2021 of voor de andere kinderen. We hebben het geld aan de directeur betaald en hebben er bewijzen van. Ook zal Bwowe het gezin monitoren. Zo hopen we maar dat het goed terechtkomt, want de achterdocht van corruptie en geld achterhouden blijft natuurlijk altijd. Maar, lang leve de sociale media, de directeur van de school heeft ook Facebook en heeft me al uitgenodigd als vriend. Een mooie manier om met hem in contact te blijven en af en toe naar Babra en Sheila te vragen. En nu maar hopen dat de meisjes echt elke dag naar school zullen gaan. Ze leken er allemaal in ieder geval heel erg blij mee.

Zoals jullie al hebben kunnen lezen, hebben we 8 dagen gebouwd aan een ‘keukengebouw’. Denk hierbij niet aan een Nederlandse keuken, want dat kennen ze niet. Het gaat om een gebouw met 4 muren en een dak, met een open deur en open raam en luchtgaten tussen de stenen als ventilatie en stenen en zand op de grond. Daarin komt een stove of maakt men een kookplaats van 3 bakstenen en brandend hout ertussen. That’s it. Wel 8 dagen voor nodig gehad omdat het oude kapotte gebouw eerst afgebroken moest worden, alle stenen moesten worden afgebikt omdat ze opnieuw gebruikt worden en alles met de hand gedaan wordt. Dus graven met pikhouwelen, veel water halen, cement met de hand mengen, metselen, eerder gebruikte spijkers recht maken, een steiger maken met materialen vanuit de natuur, een houten spant maken zonder schroeven en boormachine en ga zo maar door. FOHO kan zoiets bieden aan een gezin door onze bijdrage, ook omdat de metselaar betaald moet worden. Ik heb er geweldige dagen gehad waarbij ik echt onderdeel was van het gezin. Ondanks de tegenwerpingen van Noah en Tobias heb ik al het lokale eten en drinken aangenomen wat mij werd aangeboden vanuit hun gastvrijheid. En ik heb er geen last van gehad. Voor dit gezin heb ik nog extra dingen gedaan en gekocht zoals maïsmeel, suiker en vis. Ook heb ik hen cappuccino, koek, ballen en een spiegel gegeven. Ook zij hebben 8 geweldige dagen gehad en de jjaja heeft via Mukasa al laten weten dat als ik ooit terugkom, hen weer moet bezoeken. Ben benieuwd of er dan ook een stove en een latrine zijn…

We hebben meerdere homevisits gedaan; een soort huisbezoeken. Aan gezinnen met gehandicapte kinderen, aan kinderen die niet op school waren, aan straatkinderen die weer terug gebracht zijn naar een thuissituatie en we hebben 1 jongen terug gebracht. Zoals al eerder genoemd in een blog is dat niet altijd de beste situatie. Zo gaan de meesten niet meer naar school, omdat het schoolgeld ontbreekt. Ook is er bijna nooit meer een moeder en vader, dus wordt het kind opgevangen bij een jjaja, stiefvader of –moeder. Tijdens zulke homevisits wordt er altijd veel waarde gehecht aan onze mening en adviezen en de mensen vinden het heel bijzonder en speciaal dat er een blanke bij hen op bezoek komt.

De school hebben we verschillende keren bezocht, hebben er het verhaal over Rainbowfish (het mooiste visje van de zee) verteld en een tekenles gegeven, hebben gevoetbald, meegedaan met spelletjes, genoten van hun optredens en natuurlijk een motiverend praatje moeten geven.

Omdat veel straatjongens van vorige jaren, die nu 17 of 18 zijn, terug de straat zijn opgegaan, zijn we hen gaan opzoeken in de sloppenwijken tijdens de outreach. Een aantal van hen werkt, maar een aantal hangt ook zomaar rond op straat, zonder te (willen) werken en alleen maar lol makend met af en toe een potje pool op de biljarttafel. De medewerkers van FOHO blijven deze jongeren wel monitoren en blijven met hen in gesprek over hun dagelijks leven en hun toekomst. Niemand wil immers dat ze ontsporen of in de gevangenis terecht komen zoals Marvin en het zou het mooist zijn als er een familielid wordt gevonden die de zorg op zich wil nemen.

De straatmeisjes hebben een salon ter beschikking waar ze leren om haren te verzorgen en in te vlechten. Voorheen was die salon bij het FOHO hostel, maar dat was te ver weg. Nu klagen ze echter dat het op een ongunstige plek zit omdat klanten hen niet kunnen vinden en ze geen latrine tot hun beschikking hebben. Aan hen zelf nu de opdracht een andere lokatie te vinden die meer geschikt is en wel aan hun voorwaarden voldoet.

In heel Uganda wordt alle afval op straat neergegooid, dus overal waar je komt, is het afval vermengd met het zand van de wegen, vooral plastic. Om daar iets aan te gaan veranderen, wordt op sommige plekken plastic ingezameld en wordt dat verkocht zodat het gerecycled kan worden. Per kilo wordt er ongeveer 2½ cent op verdiend. Zo heeft FOHO een verzamelplek en en hebben we een vrouw bezocht die serieus plastic verzamelt. Zij is zo goed bezig dat alle 5 haar kinderen naar school gaan.

Ik bouw altijd heel graag stoves, maar heb er afgelopen maand maar 1 gebouwd. Maar ach, het was wel een heel grote en heel mooie en ik was nu immers bezig met andere dingen bouwen, dus het fysieke aspect kwam toch wel goed.

Er wordt regelmatig aan counseling gedaan met de straatjongeren, dus er wordt met hen gesproken over het leven van alledag, de toekomst, hygiëne, familie, e.d. Ook wordt met de ouderen gesproken over een businessplan omdat veel van hen wel een bedrijfje willen beginnen; in plastic borden en bekers verkopen, in chapati’s verkopen, e.d. Omdat Noah al 3 jaar zijn eigen bedrijfje heeft, werd hij betrokken in deze gesprekken en lieten de FOHO-medewerkers hem deze gesprekken leiden. Zo heeft Noah kunnen benadrukken wat er allemaal nodig is om een bedrijfje te kunnen starten, waar je allemaal aan moet denken, hoe je je geld moet managen, hoe je moet denken aan je concurrentie en of het ook op de lange termijn gericht is. Erg leuk, maar ik ben benieuwd of er jongeren zijn die daadwerkelijk gaan starten. De jongen die serieuze plannen had, is immers niet meer teruggekomen.

Op de laatste dag hebben we natuurlijk weer voor een goede lunch gezorgd voor de oudere straatjongens en hebben we geld achtergelaten voor goed eten voor de straatjongens die op FOHO wonen, maar overdag nog naar school gaan. Denk hierbij aan chapati, een ei, fruit, frisdrank, rijst, matooke, bonen, posjo en kool.

Tussen alle activiteiten door hebben we ook veel gevolleybald, gevoetbald, andere balspellen gedaan, veel gekletst, geknuffeld, af en toe geluierd, gek gedaan, aandacht en liefde gegeven en vooral veel genoten!!

Dit was mijn 10e keer Afrika, waarvan de 8e keer vrijwilligerswerk en de 5e keer FOHO in Uganda en voor Noah en Tobias was het beiden de 2e keer vrijwilligerswerk in Uganda, maar wat mij betreft was het zeker niet de laatste keer, als de gezondheid het tenminste toelaat.

Nu eerst maar weer gaan werken, deel uit maken van de Nederlandse maatschappij en geld bij elkaar gaan krijgen voor een volgende keer….. If God wishes, zoals ze in Uganda zeggen.

Bedankt voor het lezen van mijn blogs en voor alle reacties.

Groeten van Jacky en natuurlijk ook namens Noah en Tobias, waar ik zo trots op ben!!