Een dag uit het leven van .....

Hallo, mag ik me even voorstellen? Mijn naam is Nanyunja Annet (noem me maar gewoon Annet, dat is makkelijker) en ik ben 10 jaar. Ik woon in Kasaana, op het platteland, bij mijn jjaja (oma), samen met mijn broers Edwin van 13 en Richard van 8 omdat onze ouders niet meer leven. Ook mijn tante Agnes van 25 woont er met haar kinderen Dalton van 4 en Juscent van 2. En omdat mijn grote nicht Viola van 16 en mijn grote neef Edward van 12 ook geen ouders meer hebben, wonen zij er ook. We wonen dus met 2 volwassenen en 7 kinderen in 1 huis. Het huis is gemaakt van stenen, heeft een dak en betonnen vloeren. We zijn niet vaak in het huis, alleen als het regent en om te slapen. We hebben 1 bed, 1 matras en rieten matten om op te slapen; allemaal bij elkaar, zo zijn we dat gewend. In 1 kamertje staan onze gereedschappen om in onze tuin te werken en in 1 kamer staan onze pannen, borden, bekers en wat olie en zout. Er zitten geen deuren in de kamers, maar we hebben lakens opgehangen. De deuren van het huis zijn kapot of staan altijd open, maar dat is niet erg, want meestal is het warm in Oeganda. Soms lopen natuurlijk wel de kippen in huis.

Mijn jjaja had eerst 9 kinderen, maar nu nog maar 3. Waarom de anderen zijn overleden, weten we niet precies. Soms is het malaria, soms is het HIV en soms valt iemand neer en gaat dan dood, omdat er geen dokter is of omdat we geen geld hebben voor een dokter. Natuurlijk zijn we verdrietig als onze ouders overlijden, maar ze liggen wel in onze tuin begraven. Onze tante Agnes heeft ook HIV en TBC, maar er komt regelmatig een dame langs die controleert of mijn tante haar medicijnen inneemt. Mijn tante is heel mager, voelt zich heel vaak niet goed en kan dus niet altijd meehelpen op ons erf en ze kan erg hard schreeuwen tegen ons. Ze is wel lief voor haar kinderen, die nog jong zijn, vaak huilen en nog duimen of met hun vingers in hun mond sabbelen. Jjaja heeft nog 8 kleinkinderen, die regelmatig bij ons langs komen, omdat ze in de buurt wonen. Vooral als mijn grote nichten er zijn, hebben we veel lol. Ik ben een echte giechelkont.

We gaan niet naar school omdat er geen geld voor is, maar we vervelen ons nooit. Als we uit bed komen, moeten we meteen water gaan halen met z’n allen. Daarvoor moeten we een heel eind lopen, maar dat zijn we gewend. De groten dragen de jerrycans van 20 liter, de jongeren zoals ik die van 12 liter en mijn kleinste neefje en nichtje dragen een fles. Het is het makkelijkst om het op ons hoofd te dragen en zelfs mijn nichtje van 2 kan dit al. Als we geen dop voor de jerrycan hebben, doen we onze duim erin of een halve bloesem van de bananenboom. De jerrycans water gieten we allemaal in een grote ton en vaak moeten we meerdere keren per dag water gaan halen.

Als meisje moet ik hout gaan sprokkelen en hakken voor het vuur om te koken. Ook dat draag ik op mijn hoofd. Jjaja is intussen, vaak met mijn kleinste nichtje op haar rug, in de tuin bezig om zoete aardappel of cassave uit te spitten of bananen uit de boom aan het halen. Met jjaja, tante Agnes en nicht Viola gaan we dan op de grond zitten om alles met een groot mes te schillen. Ook Juscent van 2 leert al snijden. En soms helpen mijn neefje van 4 en broertje van 8 ook mee. Jjaja snijdt grote bananenbladeren van de boom af, vouwt deze dubbel en maakt repen van de nerven. Van andere bladeren maakt ze een bodem in de grote pan waarop ze wat water giet, dan gaan de bananenbladeren er in, daarop komen alle aardappelen of bananen en dan vouwt jjaja het dicht met de bladeren; ze stopt alles goed in en dan gaat het op het vuur. Dat bestaat uit 3 stenen met brandend hout ertussen en we zetten er een stuk aluminium plaat omheen om de wind tegen te houden. Het duurt heel lang voordat het gaar is, maar intussen maken we een saus van pinda’s, water, tomaten, ui en wat besjes. En soms koken we bruine bonen, nadat we ze met de hand allemaal uitgezocht hebben. Als jjaja er niet is of met iets anders bezig is, kook ik of ik doe het samen met mijn broertje. De hete pan pakken we gewoon met onze blote handen van het vuur; die zijn dat gewend. Ook onze voeten zijn heel wat gewend, want we dragen nooit schoenen.

Ons erf is heel groot en we hebben veel fruitbomen en veel gewassen in de tuin, dus in principe hebben we altijd eten. Wel is het meestal hetzelfde, maar dat is heel gewoon in Oeganda. Voor de 2 of 3 maaltijden die wij op een dag eten, zijn we altijd heel lang bezig. We eten matooke (geplette gekookte banaan), zoete aardappel gekookt en evt. geroosterd, cassave en soms een geroosterde maiskolf. Tussendoor eten we weleens fruit uit onze tuin zoals jackfruit, watermeloen, passiefruit, gava, jamboula, papaya, ananas, mango of banaan. En we drinken soms thee met citroen, gember en suiker. Helaas is de suiker vaak op.

We moeten met z’n allen helpen in de tuin, maar het fruit uit de bomen halen, laat ik aan mijn grote broer over. Die kan in een paar tellen wel 10 meter hoog klimmen.

Na het eten moeten we natuurlijk afwassen, maar dat doen we gewoon allemaal buiten, want daar droogt het vanzelf.

In onze grote tuin lopen onze kippen, die vaak kuikentjes hebben, onze geiten en we hebben 2 varkens en 2 biggetjes die achter een hekje zitten. Soms ontsnappen ze, maar dan binden we ze weer aan hun poot vast. De varkens zijn dol op alle schillen van ons eten.

Zoals alle anderen in onze omgeving, hebben we geen wc of latrine. Onze behoeften doen we gewoon ergens in de tuin en als we nog vieze billen hebben, pakken we een blaadje van een boom. Mijn neefje van 4 leert mijn nichtje van 2 hoe dit allemaal moet.

Als we even niets hoeven te doen zoals water halen, kleren met de hand wassen, het erf aanvegen met een bundeltje gedroogde takken van een struik, hout sprokkelen of eten maken, kunnen we lekker spelen. We spelen met een wiel dat we voortduwen met een platgeslagen plastic fles, met een halve jerrycan aan een touwtje of we maken figuren in het zand met stokjes, batterijen of spijkers.

Je hoort het dus al, wij vervelen ons nooit, want er is genoeg te doen, al is het natuurlijk jammer dat we niet naar school kunnen. We zijn wel een paar keer geweest, dus we hebben 1 schriftje met wat woordjes erin die we thuis kunnen oefenen en we kunnen een paar woorden Engels spreken.

Vandaag is een leuke dag om naar uit te kijken, want auntie Jacky komt weer en ze heeft beloofd dat ze haar zonen Noah en Tobias weer meeneemt. Auntie Jacky komt al voor de 8e keer omdat ze met Bwowe en metselaar Tatakooza een keukengebouw voor ons aan het bouwen zijn. De eerste 2 keren zijn Noah en Tobias meegekomen en dat was heel leuk, want na het harde werken gingen ze met ons spelen met de bal.
Vandaag is de laatste keer dat ze komen, want het gebouw is bijna af. Alle muren staan er en vandaag moet het dak erop. Alle andere keren hebben we met z’n allen goed meegeholpen. De grote jongens hebben heel veel cement gemaakt van de soil (het oranje zand) met as, verbrande aarde en water. In Oeganda leer je al heel jong hoe je dit maakt. Je hakt de soil met een hoy (soort hakbijl met lange steel), schept de as en verbrande aarde erdoor, giet het water erbij, mengt dit en stampt dit dan met de blote voeten. We hebben heel veel extra water gehaald, stenen schoon gebikt en stenen gesjouwd. Ook jjaja hielp hiermee, want zij is wel oud, maar is altijd druk bezig en is nog heel sterk.

Auntie Jacky houdt duidelijk van bouwen, want zij doet echt van alles. Ze graaft, ze maakt cement, ze sleept en sjouwt, ze bikt de meeste stenen, ze zaagt en timmert en ze metselt zelfs een stuk.

De jongens helpen vandaag met het zagen en hakken van hout voor de steigers en de spanten van het dak, met het recht maken van de spijkers omdat we die opnieuw gebruiken en klimmen op het dak om te helpen met het vastmaken. Ik denk dat Edwin wel metselaar wil worden, want hij kijkt heel goed hoe alles moet en help veel. Noah en Tobias doen veel zwaar werk zoals de oude spanten uit elkaar halen, alle spijkers eruit halen, zagen, de nieuw gemaakte spanten omhoog tillen en de aluminium dakplaten uitzoeken en aangeven. Erg handig dat Tobias zo lang is.

We zijn erg blij dat dit nieuwe keukengebouw voor ons gemaakt wordt en jjaja heeft ons geleerd dat we goed voor onze gasten moeten zorgen. We geven daarom wat we kunnen. Zo geven we ze een deel van ons eten, koken een ei voor hen, brengen thee als ze zweten van het zware werk en omdat we weten dat auntie Jacky erg van fruit houdt, brengen we haar heel veel fruit. Volgens mij vindt ze passiefruit het lekkerst, want daar begint ze altijd meteen aan. Ze heeft zelfs geleerd hoe ze dat, net zoals wij doen, met haar tanden openmaakt.

Jjaja heeft gisteren aan auntie Jacky gevraagd of ze een kip kan houden, want die willen we haar graag geven. Maar ze vertelde dat ze over een paar dagen weer naar hun eigen land gaan, dus dat kan helaas niet.

Auntie Jacky geeft ons ook heel veel. Ze gaf ons de afgelopen dagen ballen om mee te spelen, een spiegel, snoepjes, dextro, koekjes en cappuccino. We hadden nog nooit koffie gedronken, maar de zakjes poeder die we in gekookt water moesten doen, waren heel erg lekker. Ze gaf ons dus nog wat extra. Vorige week kocht ze 4 tilapiavissen voor ons, waar we anders nooit geld voor hebben. En vandaag brengt ze 10 kg maismeel en 3 kg suiker voor ons mee. Dat is heel fijn, want de suiker was op en van maismeel kunnen we porridge (pap) of posjo (deegbrok) maken, wat we anders bijna nooit hebben.

Met auntie Jacky hebben we ook lol, want ze kan erg gek doen en rare gezichten trekken, net als mijn broertje Richard. En we vinden het leuk als er dan foto’s van gemaakt worden. Het leukst is als we een selfie met haar maken en dan de foto meteen terug kunnen kijken. Zelfs mijn nichtje van 2, die eerst erg bang was van auntie en van de camera op haar telefoon, vindt het nu leuk. Ook Noah kan trouwens erg gek doen en hij weet altijd wel een spelletje te verzinnen, waar we graag aan meedoen.

Aan het eind van de middag zit het dak erop en ruimen auntie Jacky, Noah, Tobias, Bwowe en Tatakooza alles op. We moeten lachen als auntie het erf aanveegt zoals wij altijd doen.
Bwowe belooft dat hij nog terugkomt om met en voor ons een stove te bouwen en een latrine. Ook de deur en het raam moeten nog in het keukengebouw. Maar voor nu zijn we al heel erg blij!!

We vinden het allemaal erg jammer dat ze gaan, want we gaan hen missen en zij zeggen dat ze ons gaan missen. Ik hoop dat ze nog eens terugkomen naar ons.